Cây gì có gai? Đây là một câu hỏi mà có thể bạn đã từng nghe hoặc tự hỏi khi nhìn thấy những loại cây có những chiếc gai sắc nhọn trên thân, lá hoặc hoa. Cây gai là những cây sống ở những nơi khô hạn hoặc bán khô hạn, nơi nhiệt độ cao và nước ít. Các chiếc gai giúp cây bảo vệ bản thân khỏi sự tấn công của động vật ăn cỏ, cũng như giảm thiểu sự bốc hơi nước qua bề mặt lá. Ngoài ra, cây gai còn có nhiều công dụng khác nhau trong cuộc sống con người, từ làm thuốc, lấy sợi, trang trí, đến làm nguyên liệu cho nhiều món ăn ngon.
Vậy Cây Gì Có Gai? Trong bài viết này, cùng Icare Plus tìm hiểu về 7 loại cây gai phổ biến và đặc trưng, cũng như các đặc điểm, tác dụng và cách trồng chăm sóc của chúng.
Cây ô rô (Holly)
Cây ô rô (tên khoa học: Ilex aquifolium) là một loại cây gỗ thường xanh hoặc cây bụi cao từ 6-15 mét. Lá của nó có màu xanh lục, hình bầu dục, nhiều lông và có các mép gai, đặc biệt là của những người trẻ tuổi. Khi cây già đi, nó chỉ còn lại những chiếc gai ở những cành thấp hơn. Hoa của nó có đường kính khoảng 9 mm, và có màu trắng hoặc hồng. Quả của nó là một quả thuốc hình cầu màu đỏ khi chín.
Cây ô rô là loài cây bản địa của châu Âu, Bắc Phi và Tây Á. Nó được trồng rộng rãi như một hàng rào trong vườn, và cũng như một cây cảnh. Cây ô rô còn có ý nghĩa tâm linh trong nhiều nền văn hóa khác nhau. Trong phong tục Âu Âu, người ta thường treo cây ô rô trong nhà vào dịp Giáng sinh để mang lại may mắn và bình an. Trong phong tục Trung Quốc, người ta tin rằng cây ô rô có thể đẩy lùi ma quỷ và bệnh tật.
Cây ô rô có thể chịu được sương giá xuống đến -18ºC cũng như cắt tỉa. Nó thích sự ẩm ướt và thoát nước tốt, ánh sáng mặt trời hoặc bóng râm nhẹ. Cây ô rô cần được bón phân hữu cơ vào mùa xuân và mùa thu để kích thích sự sinh trưởng và ra hoa.
Cây ghế mẹ chồng (Echinocactus grusonii)
Cây ghế mẹ chồng (tên khoa học: Echinocactus grusonii), còn được biết đến với cái tên kỳ dị là cây mẹ bầu hay xương rồng nhím, là một loài xương rồng hình cầu đặc hữu của Mexico, nơi nó không may có nguy cơ tuyệt chủng.
Toàn bộ cơ thể của nó được bảo vệ tốt bởi các gai màu vàng, phát sinh từ các tiểu cực và có thể đo được tới 3 cm nếu chúng ở hướng tâm, hoặc lên đến 5-6 cm nếu chúng ở trung tâm. Qua nhiều năm, nó có được hình dạng cột nhiều hơn hoặc ít hơn, cao tới hơn 1 mét. Nhưng sự phát triển của nó rất chậm, đến nỗi trong khoảng thời gian mười năm, rất có thể bạn sẽ chỉ phải trồng nó trong một cái chậu lớn hơn khoảng hai lần trước khi đưa nó xuống đất[5][5].
Cây ghế mẹ chồng là một loài cây rất dễ trồng và chăm sóc. Nó có thể sống trong điều kiện khắc nghiệt, như nắng gắt, khô hạn, băng giá yếu. Nó chỉ cần được tưới nước khi đất khô ráo hoàn toàn, và được bón phân ít ỏi vào mùa xuân. Cây ghế mẹ chồng thường được trồng trong chậu để trang trí trong nhà hoặc ngoài sân. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng cây có thể gây kích ứng da khi tiếp xúc với các gai hoặc nhựa của nó.
Cây kế Borriquero (Onopordum acanthium)
Cây kế Borriquero (tên khoa học: Onopordum acanthium) là một loại thảo mộc có nguồn gốc từ Âu Á, với chu kỳ hàng năm hoặc hai năm một lần tùy thuộc vào điều kiện thời tiết. Thân của nó có màu trắng xám, hoặc hơi xanh xám, có xu hướng phân nhánh ở đỉnh. Nó có thể đo chiều cao lên đến 2 mét và Nó có gai từ 2 đến 10 mm ở tất cả các bộ phận của nó.
Các lá dài tới 35 cm, có hình elip hoặc hình mác, bao gồm các lá chét hình tam giác hoặc hình trứng hoặc hình tam giác. Hoa của nó có màu tím hoặc hồng, thành từng bông kép dày đặc ở ngọn cây.
Cây kế Borriquero là loài cây có giá trị lịch sử và văn hóa cao. Nó được coi là biểu tượng của Scotland và được sử dụng trong nhiều sự kiện quan trọng của quốc gia này. Ngoài ra, cây kế Borriquero còn có nhiều công dụng y học và công nghiệp. Theo một số nguồn tin, cây kế Borriquero có thể:
- Chữa bệnh viêm khớp, đau nhức xương khớp, đau lưng, đau cơ bắp bằng cách dùng lá hoặc rễ nấu nước uống hoặc ngâm.
- Chữa bệnh da như vết thương, loét, mụn nhọt, chàm, vảy nến bằng cách dùng lá hoặc rễ nấu nước rửa hoặc đắp.
- Chữa bệnh tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu, táo bón, viêm loét dạ dày bằng cách dùng lá hoặc rễ nấu nước uống.
- Chữa bệnh hô hấp như ho, hen suyễn, viêm phổi bằng cách dùng lá hoặc rễ nấu nước uống hoặc hít.
- Chữa bệnh sinh dục như kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, viêm âm đạo bằng cách dùng lá hoặc rễ nấu nước uống hoặc rửa.
- Làm thuốc giảm đau, hạ sốt, chống viêm, chống oxy hóa, chống ung thư
- Làm nguyên liệu sản xuất giấy, sợi len, dầu ăn.
Tuy nhiên, cây kế Borriquero cũng có một số tác dụng phụ và chống chỉ định. Cây kế Borriquero có thể gây kích ứng da khi tiếp xúc với các gai hoặc nhựa của nó. Cây kế Borriquero cũng có thể gây dị ứng cho một số người nhạy cảm. Cây kế Borriquero không nên sử dụng cho phụ nữ có thai hoặc cho con bú, trẻ em dưới 12 tuổi và người bị bệnh tim mạch.
Cây xương rồng (Cactaceae)
Cây xương rồng (tên khoa học: Cactaceae) là một họ cây gồm khoảng 2000 loài cây thân mọm sống ở các vùng khô cằn trên thế giới. Cây xương rồng có thân to và mập để chứa nước trong điều kiện thiếu nước. Cây xương rồng có lá biến đổi thành các gai để giảm thiểu sự bốc hơi nước và bảo vệ chống lại các động vật ăn thịt. Cây xương rồng có hoa đẹp và lớn, thường mọc ở ngọn cây hoặc ở các chi nhánh. Quả của cây xương rồng có thể có hình tròn, hình trứng hoặc hình dẹt, có màu sắc đa dạng như đỏ, vàng, xanh, tím hoặc trắng.
Cây xương rồng là loài cây có nhiều công dụng trong cuộc sống con người. Cây xương rồng có thể:
- Làm cây cảnh để trang trí trong nhà hoặc ngoài sân. Cây xương rồng có nhiều hình dạng và màu sắc khác nhau, tạo nên vẻ đẹp độc đáo và ấn tượng.
- Làm thực phẩm cho con người và động vật. Một số loài cây xương rồng có thể ăn được quả hoặc thân của chúng, như cây xương rồng vú sữa, cây xương rồng ăn quả, cây xương rồng Opuntia… Quả và thân của cây xương rồng có chứa nhiều vitamin, khoáng chất, chất xơ và chất chống oxy hóa, có lợi cho sức khỏe.
- Làm thuốc chữa bệnh. Cây xương rồng có chứa nhiều hoạt chất có tác dụng chữa bệnh như alkaloid, flavonoid, phenolic, steroid… Cây xương rồng có thể chữa bệnh tiêu hóa, tiểu đường, viêm nhiễm, đau nhức, vết thương…
- Làm nguyên liệu công nghiệp. Cây xương rồng có thể được sử dụng để sản xuất giấy, dầu, cao su, sơn, mực… Cây xương rồng cũng có thể được sử dụng làm phân bón hoặc làm nhiên liệu sinh học.
Cây xương rồng là loài cây dễ trồng và chăm sóc. Cây xương rồng chỉ cần được tưới nước khi đất khô ráo hoàn toàn, và được bón phân ít ỏi vào mùa xuân. Cây xương rồng thích ánh sáng mặt trời trực tiếp hoặc bóng râm nhẹ. Cây xương rồng cần được trồng trong chậu có lỗ thoát nước và đất thoát nước tốt.
Cây hồng môn (Rosa)
Cây hồng môn (tên khoa học: Rosa) là một chi cây bụi gỗ thuộc họ Hoa hồng (Rosaceae), gồm khoảng 100 loài và hàng ngàn giống lai tạo. Cây hồng môn có nguồn gốc từ châu Á, châu Âu, Bắc Mỹ và Bắc Phi. Cây hồng môn có thân gỗ có gai, lá kép lông chim, hoa có nhiều cánh và nhiều màu sắc khác nhau. Quả của cây hồng môn có hình bầu dục hoặc hình trứng, có màu đỏ hay cam, được gọi là quả tầm ma.
Cây hồng môn là loài cây có ý nghĩa văn hóa và tâm linh lớn. Nó được coi là biểu tượng của tình yêu, sắc đẹp, niềm vui và sự hy sinh. Nó cũng được sử dụng trong nhiều lễ hội, nghi thức và nghệ thuật của các nền văn hóa khác nhau. Ngoài ra, cây hồng môn còn có nhiều công dụng khác như:
- Làm thuốc: Các bộ phận của cây hồng môn như lá, hoa, quả hay gai đều có thể được sử dụng để làm thuốc chữa các bệnh như cảm lạnh, viêm họng, viêm da, viêm khớp hay trầm cảm. Các chất hoạt tính trong cây hồng môn như flavonoid, phenol hay vitamin C có tác dụng chống oxy hóa, chống viêm, chống khuẩn và bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể.
- Làm thực phẩm: Hoa và quả của cây hồng môn có thể ăn được hoặc dùng để làm các món ăn như trà, mứt, xirô, rượu hay bánh. Hoa và quả của cây hồng môn có vị ngọt và thơm, có thể giúp giải khát, thanh nhiệt và tăng cường sức khỏe.
- Làm mỹ phẩm: Hoa và quả của cây hồng môn cũng có thể được dùng để làm các sản phẩm mỹ phẩm như nước hoa, sữa rửa mặt, kem dưỡng
- Làm thuốc: Các bộ phận của cây hồng môn như lá, hoa, quả hay gai đều có thể được sử dụng để làm thuốc chữa các bệnh như cảm lạnh, viêm họng, viêm da, viêm khớp hay trầm cảm. Các chất hoạt tính trong cây hồng môn như flavonoid, phenol hay vitamin C có tác dụng chống oxy hóa, chống viêm, chống khuẩn và bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể
- Làm thực phẩm: Hoa và quả của cây hồng môn có thể ăn được hoặc dùng để làm các món ăn như trà, mứt, xirô, rượu hay bánh. Hoa và quả của cây hồng môn có vị ngọt và thơm, có thể giúp giải khát, thanh nhiệt và tăng cường sức khỏe
- Làm mỹ phẩm: Hoa và quả của cây hồng môn cũng có thể được dùng để làm các sản phẩm mỹ phẩm như nước hoa, sữa rửa mặt, kem dưỡng da hay son môi. Hoa và quả của cây hồng môn có chứa nhiều dưỡng chất và tinh dầu có tác dụng làm sáng da, se khít lỗ chân lông, giảm nếp nhăn và làm mềm môi
Cây hồng môn là loài cây dễ trồng và chăm sóc. Nó có thể trồng được trong chậu hoặc trên đất, chỉ cần đảm bảo đủ ánh sáng mặt trời và thoát nước tốt. Cây hồng môn chỉ cần tưới nước khi đất khô hoàn toàn, và được bón phân hữu cơ vào mùa xuân và mùa thu. Cây hồng môn có thể nhân giống bằng hạt hoặc cắt cành.
Cây kim ngân (Barberry)
Cây kim ngân (tên khoa học: Berberis) là một chi cây bụi gỗ thuộc họ Kim ngân (Berberidaceae), gồm khoảng 500 loài cây sống ở các vùng ôn đới và nhiệt đới trên thế giới. Cây kim ngân có thân gỗ có gai, lá đơn hay kép lông chim, hoa nhỏ có màu vàng hay cam. Quả của cây kim ngân là quả múi có hình elip hoặc trứng, có màu đỏ hay xanh khi chín.
Cây kim ngân là loài cây có nhiều công dụng cho con người. Một số công dụng của cây kim ngân như sau:
- Làm thuốc: Cây kim ngân có chứa alkaloid berberin và các chất khác có tác dụng chữa các bệnh như tiêu chảy, viêm ruột, viêm gan, viêm loét dạ dày, đái tháo đường hay cao huyết áp. Các bộ phận của cây như rễ, thân, lá và quả đều có thể được sử dụng để làm thuốc.
- Làm thực phẩm: Quả của cây kim ngân có thể ăn được hoặc dùng để làm mứt, nước ép, rượu hay nước chấm. Quả của cây kim ngân có vị chua và có chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa.
- Làm cảnh: Cây kim ngân có hoa đẹp và quả nổi bật, thường được trồng làm hàng rào, bờ biển hoặc cây cảnh trong vườn. Cây kim ngân cũng có thể được cắt tỉa để tạo hình
Cây kim ngân là loài cây khá dễ trồng và chăm sóc. Nó có thể trồng được ở nhiều loại đất khác nhau, từ đất cát đến đất đá. Nó thích ánh sáng mặt trời trực tiếp hoặc bóng râm nhẹ. Cây kim ngân cần được tưới nước đều đặn, và được bón phân hữu cơ vào mùa xuân và mùa thu. Cây kim ngân có thể gieo hạt hoặc cắt cành để nhân giống.
Cây gai dầu (Jatropha)
Cây gai dầu (tên khoa học: Jatropha) là một chi cây bụi gỗ thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae), gồm khoảng 170 loài cây sống ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới. Cây gai dầu có thân gỗ có gai, lá đơn hay kép lông chim, hoa nhỏ có màu trắng, hồng hay tím. Quả của cây gai dầu là quả nang có hình trứng, chứa từ 2 đến 4 hạt.
Cây gai dầu là loài cây có nhiều công dụng cho con người. Một số công dụng của cây gai dầu như sau:
- Làm nhiên liệu sinh học: Hạt của cây gai dầu có chứa khoảng 30-40% dầu, có thể được ép lấy để làm nhiên liệu sinh học cho các phương tiện giao thông hay máy phát điện. Dầu của cây gai dầu có thể thay thế cho dầu diesel hoặc được trộn với dầu diesel để giảm lượng khí thải.
- Làm thuốc: Cây gai dầu có chứa các chất như alkaloid, flavonoid, saponin, tanin và glycosid, có tác dụng chữa các bệnh như viêm da, viêm khớp, sưng tấy, bỏng, đau răng hay kiết lỵ. Các bộ phận của cây như lá, rễ, thân và quả đều có thể được sử dụng để làm thuốc.
- Làm cảnh: Cây gai dầu có hoa đẹp và quả lạ mắt, thường được trồng làm cây cảnh trong vườn hoặc trong chậu. Cây gai dầu cũng có thể được cắt tỉa để tạo hình.
Cây gai dầu là loài cây khá dễ trồng và chăm sóc. Nó có thể trồng được ở nhiều loại đất khác nhau, từ đất cát đến đất phèn. Nó thích ánh sáng mặt trời trực tiếp và có thể chịu được khô hạn.
Cây gai dầu cần được tưới nước khi đất khô hoàn toàn, và được bón phân hữu cơ vào mùa xuân và mùa thu. Cây gai dầu có thể gieo hạt hoặc cắt cành để nhân giống.
Cách tưới nước cho cây gai dầu như sau:
- Tưới nước vào buổi sáng hoặc chiều tối, tránh tưới vào giữa trưa khi nắng gắt.
- Tưới cho rễ đẫm nước, nhưng không để đất úng nước.
- Tưới nước vào phần đất, không tưới lên thân hoặc lá của cây.
- Tưới theo nhu cầu của cây, tùy thuộc vào loại đất, khí hậu và giai đoạn sinh trưởng của cây.
- Không phụ thuộc vào mưa, vì mưa có thể không đủ để cung cấp nước cho cây.
- Nếu vắng nhà, có thể làm hệ thống tưới tự động để duy trì độ ẩm cho cây.
- Sử dụng bình xịt để tưới cho các cây con mới gieo hạt hoặc mới cắm cành.
Cây gai lùn (Pygmy date palm)
Cây gai lùn (tên khoa học: Phoenix roebelenii) là một loài cọ nhỏ thuộc chi Phoenix, bản địa của Đông Nam Á và Trung Quốc. Cây gai lùn có thân thẳng cao từ 2-3 mét, có các vết sẹo từ các lá rụng. Lá của nó có dạng lông chim, dài từ 60-120 cm, có màu xanh lá cây hoặc xanh xám. Gai của nó mọc ở gốc lá, dài từ 6-12 cm, có màu nâu hay đen. Hoa của nó mọc thành chùm dài từ 30-45 cm, có màu vàng hay kem. Quả của nó là quả nhỏ hình trứng, có màu đen khi chín, chứa hạt nhỏ.
Cây gai lùn là loài cây được trồng phổ biến trong nhà hoặc ngoài vườn vì vẻ đẹp và dễ chăm sóc của nó. Cây gai lùn có thể tạo ra bóng mát, không khí trong lành và cảm giác yên bình cho không gian sống. Ngoài ra, cây gai lùn còn có một số công dụng khác như:
- Làm thuốc: Theo y học cổ truyền Trung Quốc, quả của cây gai lùn có thể được sử dụng để chữa các bệnh như ho, viêm phổi, viêm gan hay tiêu chảy. Hạt của quả có thể được rang và xay thành bột để làm thuốc giảm đau và hạ sốt.
- Làm thực phẩm: Quả của cây gai lùn có thể ăn được, có vị ngọt và chua. Quả có thể được dùng để làm mứt, nước ép, rượu hay bánh. Hạt của quả có thể được rang và ăn như hạt điều.
- Làm cảnh: Cây gai lùn có thể được trồng trong chậu để trang trí trong nhà hoặc ngoài sân. Cây gai lùn cũng có thể được trồng thành hàng rào, bờ biển hoặc cây cảnh trong vườn. Cây gai lùn cũng có thể được cắt tỉa để tạo hình.
Cây gai lùn là loài cây khá dễ trồng và chăm sóc. Nó có thể trồng được ở nhiều loại đất khác nhau, từ đất cát đến đất phèn. Nó thích ánh sáng mặt trời trực tiếp hoặc bóng râm nhẹ. Cây gai lùn cần được tưới nước đều đặn, và được bón phân hữu cơ vào mùa xuân và mùa thu. Cây gai lùn có thể nhân giống bằng hạt hoặc cắt cành.
Kết luận
Trong bài viết này, chúng tôi đã giới thiệu cho bạn 7 loại cây gai phổ biến và đặc trưng, cũng như các đặc điểm, tác dụng và cách trồng chăm sóc của chúng.
Icare Plus Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có thêm kiến thức và kinh nghiệm về các loại cây gai, và có thể lựa chọn cho mình những loại cây gai phù hợp với không gian sống và sở thích của mình. Chúc bạn thành công và vui vẻ với cây gai!